Ferma döretmegiň başgançaklary

Fermany ýöretmek örän agyr, ýöne netijeli iş. Fermanyň ýerleşmeli ýerini, ugruny, göwrümini we döredilmeginiň sebäbini bilmek örän wajyp. Bu gollanma “nädip ferma başlamaly” diýen soraga jogap berýär, galany size bagly. Eger dogry usuly ulansaňyz, ol goýan ähli goýumlaryňa degýär.

 

Ählisiniň meýilleşdirilmegi

Meýilnama düzmekden başlaň. Fermany satyn almazdan ýa-da başlamazdan öň işewürlik meýilnamasyny, iş meýilnamasyny we strategiýany dörediň. Nirde bolmak we ol ýere nädip barmak isleýändigiňize üns beriň. Goşmaça şahsy we iş maksatlaryny we wezipelerini, şeýle hem maliýe we bazar maksatlaryny we wezipelerini bellemek wajypdyr. Güýçli we gowşak taraplaryňyzy, hem özüňiz, hem başlajak işiňiz, şeýle hem satyn aljak ýa-da täzeden başlajak fermaňyz üçin mümkinçiliklere we hoszplara serediň we belläň.

Fermaňyzyň gymmadyny giňden bahalandyryň Fermada işe başlamazdan öň size ýeriň, enjamlaryň we zerur kämilleşdirmeleriň bahasyny kesgitlemek gerek bolar. Oba-hojalyk işine başlamak üçin zerur bolan ýeriň bahasy ýa-da ýeriň mukdary bellenen däldir, şonuň üçin siz saýlan ýeriňizde bu bahalara seretmeli bolarsyňyz. Enjamlar örän gymmat bolup biler, ýöne siz ony diler maliýeleşdirmesi arkaly ýa-da ulanylan enjamlary satyn alyp bilersiňiz.

Saýlan ýoluňyzdan has uzaga sowulmankaňyz maliýe ýagdaýyňyza serediň. Fermerçilik amallaryň goldawy üçin her ýyl maýa goýumlaryny talap edýär. Megerem siz az çykdajylar bilen başlamak isleýänsiňiz, emma topragyň satyn alynmagy ýa-da kärendesine alynmagy, enjamlaryň satyn alynmagy ýaly çykdajylar we hasylyňyzy/malyňyzy ýerleýänçäňiz sizi goldamak üçin serişdeler heniz öňde. Beýleki çykdajylar: Ýangyç we enjamlaryň tehniki hyzmaty. Siz kombaýnlar we traktorlar üçin dizel ýangyjyny, gidrawlik ýagyny, motor ýagyny we enjamlaryň işini goldamak üçin beýleki närseleri satyn alarsyňyz. Däneler we dökünler hasyl üçin wajyp we her ýyl hasyl ekende we ýygnanda olara hem maýa goýumyny goýmak zerur bolar. Ekinleriňizi mör-möjeklerden, kesellerden we inwaziw ösümliklerden/haşal otlardan goramak üçin himikatlar. Jemagat çykdajylary. Siz suw nasoslary we gündelik durmuş üçin elektrik energiýasyny ulanyp bilersiňiz.

Fermaňyzy gündizki işde işläp ödemegi ýa-da fermaňyzdan girdeji alyp başlaýançaňyz ýaşaýşyňyzy maliýeleşdirmek üçin ýeterlik pul toplamaklygy meýilleşdiriň. Oba-hojalyk size hepdelik aýlyk tölemeýär, töleg günüňiz fermaňyzyň önümini satanda gelýär we bu bolsa köplenç ösüp ýetişme döwrüniň soňunda amala aşýar.

 

Toprak we klimat

Toprak we ony gurşaýan klimat bilen tanyşyň. Toprak siziň nädip, nirde we näme ýetişdirýändigiňizi kesgitleýär. Klimat hem siziň näme ýetişdirjekdigiňizi we onuň size we siziň işiňize nähili täsir etjekdigini kesgitleýär.

Ýeriň topografik aýratynlyklaryny öwreniň. Baýyrlyklar ekerançylyga seredende maldarçylyk üçin has hem laýyk gelýär, baýyrlyga golaý ýa-da tekiz ýerler ekerançylyk üçin gowudyr.

Uly bolmadyk oý gazyň we fermada topragyň nusgalyklaryny alyň. Siziň laboratoriýa iberip biljek topragyň nusgalyklary topragyň görnüşini (laý, çäge ýa-da palçyk, ýa-da islendik ikisiniň ýa-da üçüsiniň garyndysy) we hilini (organik madda, organik uglerodyň saklanmagy, ýokumly maddalar [esasan azot, fosfor, kaliý we kükürt], duzlulyk derejesi we рН) görkezip biler. Toprak şurfy ýa-da hat-da topraklaryň görnüşleriniň has irki öwrenmeleri hakynda maglumatlar toprak gorizontlarynyň çuňlugy we esasan hem daýhanlar üçin köküň bioagramynyň uly bölegi, şeýle hem ýokumly maddalar ýerleşýän birinji gorizontyň çuňlugy hakynda gürrüň berip bilýärler. Toprak ekerançylyk üçin örän wajypdyr, sebäbi netijeler degişli derejede bolmasa ýa-da öň geçirilen gözlegleriň käbir maglumatlary ekerançylyk üçin laýyk gelmese, onda siz başga ýerden gowy toprak gözlemeli ýa-da onuň ýagdaýyny gowulaşdyrjak serişdäni tapmaly bolarsyňyz.

Saýlanan ýerdäki bar bolan ösümliklere üns beriň. Ekerançylyk üçin töwerekdäki örilerde ýa-da ýol gyralarynda ösýän ösümlikler wajyp däl, sebäbi siz maldarçylyk bilen meşgullanmak islemeýärsiňiz. Öz islegiňize görä hasyl ösdürip ýetişdiriň. Muňa seretmezden, töweregiňizdäki fermalar meýdanlarynda näme ösdürip bolýandygyny gürrüň bererler we şeýlelik bilen siz näme ekjekdigiňizi kesgitläp bilersiňiz. Käbir meýdanlar mekgejöwen ösdürip ýetişdirmek üçin laýyk gelmeýär. Siz şeýle hem ýeriňizde köp agaçlaryň bolmagyny isleýän bolsaňyz baglary ýa-da tokaý fermalaryny iň gowy wariant hökmünde seredip bilersiňiz. Maldarçylyk üçin gurşap alýan ösümlikler wajyp, esasan hem siz ösümlikleriň köp görnüşi bolan öri meýdanlaryna eýelik etmek isleýän bolsaňyz. Şonuň üçin fermada we onuň daş-töwereginde, ekin meýdanlarynyň eteklerinden ganawlara çenli ösýän, şeýle hem goňşy meýdanda ösüp biläýjek ýerli ýa-da hyrawa ösümliklere serediň. Bu ösümliklerden käbiri haşal ot bolup biler, şonuň üçin seresap boluň. Siz hasyl meýdanynda (ýa-da öri meýdanda) ösýän islendik beýleki ösümligi “haşal ot” diýip hasaplap bilersiňiz. Size ferma döretmek isleýän meýdanyňyzda nähili haşal otlaryň ösýändigini we olar bilen nähili göreşmelidigini bilmek zerurdyr.

Beýleki fermerler, şeýle hem ýeri satýan eýesi bilen ol ýerde ösdürip ýetişdiren oba-hojalyk ekinleriniň we ösümlikleriniň görnüşleri, haçan ösdürip ýetişdirýändikleri, haçan gögerýändikleri we hasyly haçan ýygnaýandygy barada maglumat almak üçin gürleşiň. Eger toprak diňe öri meýdan ýa-da saman üçin ulanylan bolsa, iýmleriň we topragyň barlagyny geçiriň, esasan hem mal üçin saman ýygnalanda. Bu täjirçilik oba-hojalygy üçin wajyp.

Siziň oba-hojalyk bilen meşgullanmak isleýän etrabyňyzda berlen ýyllarda bolup geçen dürli klimat şertleri barada dürli hasabatlary görmek üçin etrabyňyzdaky ýerli oba-hojalyk edarasyna (senagatyň ösmegine ýardam beriji guramanyň işgäri) baryň. Bu maglumatyň uly bölegi onlaýn tertipde durandygyna üns beriň, eger siz gözleýän zadyňyzy tapmasaňyz, size etrabyňyzdaky daşky gurşawyň şertleri barada goşmaça maglumat almak üçin biri bilen duşmak gerek bolar. Ýöne muny bu pudak bilen tanyş däl bolsaňyz we diňe satyjy we käbir goňşylar bilen gürleşenden soň ediň.

Etrabyňyzyň klimat taryhyny öwreniň. Klimat oba-hojalyk işine täsir edýän has wajyp faktorlaryň biri bolup durýar. Bu bolsa möwsümde kesgitli bir üýtgeme bolup geçmezinden öň bir zat etmelidigiňizi kesgitleýär. Mundan başga-da, bu size fermada etmek islän zadyňyza päsgel berer. Ygallaryň orta derejesi we olaryň ýylyň haýsy böleginde düşmek ähtimallygy aýratyn ähmiýete eýe. Siziň öwrenmek islän beýleki klimat maglumatlaryňyz – tupan ýygylygy we görnüşleri, suw joşgun we gurakçylyk taryhy. Çigreksiz günler, möwsüm üýtgemeleri (ýagyşly ýa-da gurak möwsüm), günleriň dowamlylygy we ş.m. Fermany size tanyş meýdançada başlasaňyz hem, kämahal bu maglumat bilen täzeden tanyşmak siziň başlamak isleýän oba-hojalyk işiňizde ýardam berer.

 

Maýa goýum

Eger siziň satyn alýan fermaňyzda zerur bolan binalar bolmasa, arzuw eden fermaňyzy döretmek üçin meýilleşdirme we gurluşyk gerek bolar. Emma kämahal size binalary we beýleki desgalary abatlamak zerur bolar. Kämahal size abatlamak mümkin bolmadyk binalary ýykmak gerek bolar.

Eger siz oba-hojalyk ekinlerini, miwelerini ýa-da gök-önümlerini ösdürip ýetişdirmek bilen meşgullanýan bolsaňyz, hasyly ekmek, ideg etmek we ýygnamak üçin ähli zerur enjamlaryň bardygyna göz ýetiriň.

Beýleki tarapdan, eger siz maldarçylyk bilen meşgullanýan fermany satyn alýan bolsaňyz we maldarçylyk bilen meşgullanmagy dowam etseňiz, size binalara, şeýle hem haýatlara, ýükleýji-düşüriji gurluşlara, suw çeşmelerine we obýektlere göz gezdirmek gerek bolar. Esasan hem, iýmlemek üçin enjamlar. Bar bolan haýat meýdançalarynyň ýerleşişini üýtgetmek, täze haýatlary goýmak we/ýa-da öri meýdanlaryny täzelemek islemegiňiz ähtimal. Siz şeýle hem köp ýyllaryň dowamynda erbet dolandyryş sebäpli degradirlenen gurşawdan has bol ýabany tebigaty döretmek islärsiňiz.

 

Başlangyjyň soňy

Nähili ekinleriň laýyk gelýändigini we berlen ekinler üçin nähili dökünleriň, gerbisidleriň we pestisidleriň ulanylýandygyny biliň. Siz ýagdaýa görä hereket etmeli we tiz öwrenmeli bolarsyňyz. Mal babatynda bolsa, häzir haýwan satyn almagyň tüýs wagty. Siz öz işiňizi näsag däl-de, sagdyn mallardan başlaýandygyňyza göz ýetiriň. Meýilleşdiren zadyňyzy hökman ediň, sebäbi ol siziň işiňizi öňe sürer.

Siz satyn alýan mallaryňyz üçin jagpkärçilik çekýärsiňiz. Eger siz tohumlyk süri alýan bolsaňyz, birnäçe urkaçylara bir sany sagdyn erkek gatnaşygynda alyň. Mysal üçin, öküz bir gezekde 50 sygyra we gulajynlara hyzmat edip biler. Siz bir ýekegapany 20 mekejine, bir goçy ýa-da tekäni 20-25 urkaça hyzmat etmek üçin ulanyp bilersiňiz. Eger siz birnäçe sygyrdan başlaýan bolsaňyz, bir sygyra bir öküz almaň. Bu şeýle hem ähli beýleki tohumlyk mallara degişli. Siz emeli usul bilen diňe 2 ýa-da 3 sygyry tohumlandyryp bilersiňiz, siz şeýle hem olara hyzmat etmek üçin öküz satyn alyp bilersiňiz. Bu goýunlara, geçilere, towuklara, ördeklere, gazlara, atlara we beýleki haýwanlara degişli.

Duýdansyzlyklara taýýar boluň. Hemişe işewürlik meýilnamaňyzy barlaň we zerur bolan halatynda peýda bolan täze pikirleri we meselleri barlaň.